Chiêu trò thổi phồng doanh số gây rúng động thị trường ô tô Trung Quốc

Một cuộc điều tra sâu rộng do hãng tin Reuters thực hiện vừa phanh phui thủ đoạn gian lận doanh số đang lan rộng trong ngành ô tô Trung Quốc. Theo đó, nhiều hãng xe và đại lý đã "đánh bóng" số liệu bán hàng bằng cách đăng ký bảo hiểm cho xe trước khi giao cho khách hàng. Hành vi này khiến xe được ghi nhận là đã bán, dù trên thực tế vẫn nằm trong kho.

Các xe thuộc diện này được gọi là "zero-mileage used cars", tức những xe đã có đăng ký bảo hiểm, nhưng chưa từng lăn bánh. Nhiều người tiêu dùng chỉ phát hiện ra sự thật khi nhận xe với hợp đồng bảo hiểm đứng tên người lạ hoặc phát hiện xe đã được đăng kiểm từ trước.

Theo Reuters, ít nhất 20 thương hiệu lớn như BYD, Zeekr, Neta, Changan, Toyota, Volkswagen, Buick và FAW-Volkswagen có dấu hiệu dính líu đến chiêu trò này. Đặc biệt, hãng xe điện Neta bị phát hiện đã đăng ký bảo hiểm cho hơn 64.700 xe chưa giao trong giai đoạn từ đầu 2023 đến tháng 3/2024, chiếm hơn một nửa doanh số công bố của hãng.

Một số khách hàng cho biết họ bị yêu cầu thanh toán đủ tiền trước, nhưng phải chờ nhiều tuần mới nhận được xe. Khi xe giao tới, họ bất ngờ phát hiện giấy bảo hiểm ghi ngày từ trước và đứng tên người lạ.

Chiêu trò "thổi phồng doanh số" không chỉ làm méo mó dữ liệu thị trường mà còn tiềm ẩn rủi ro pháp lý, ảnh hưởng niềm tin của nhà đầu tư và làm tổn hại hình ảnh thương hiệu. Một số tòa án tại Trung Quốc đã tuyên bố hành vi này là gian dối thương mại, buộc các đại lý phải bồi thường và xin lỗi khách hàng.

Bên cạnh đó, sự việc còn đặt ra câu hỏi về tính minh bạch trong hệ thống báo cáo bán hàng, trong bối cảnh cuộc cạnh tranh giá ngày càng khốc liệt tại thị trường xe điện Trung Quốc.

Các chuyên gia nhận định, nguyên nhân sâu xa của hiện tượng này bắt nguồn từ cuộc chiến giảm giá kéo dài từ năm 2023 khiến doanh số thực tế sụt giảm, trong khi sản lượng lại dư thừa và nhu cầu tiêu dùng có dấu hiệu chững lại. Bên cạnh đó, áp lực về chỉ tiêu doanh số (KPI) từ các hãng xe buộc nhiều đại lý phải "lách luật" để đạt thành tích báo cáo. "Trong môi trường cạnh tranh quá mức, việc gian lận doanh số trở thành "chiến thuật sống còn" đối với một số đại lý," một cựu CEO hãng EV nội địa giấu tên chia sẻ với Reuters.

Trước phản ánh mạnh mẽ từ truyền thông và người tiêu dùng, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc (MIIT) đã lên tiếng yêu cầu các hãng xe kiểm soát chặt chẽ quy trình bán hàng, đồng thời siết quy định về đăng ký bảo hiểm và giao xe. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM) cũng ra thông báo yêu cầu các thành viên chấm dứt ngay việc sử dụng xe "zero-mileage used cars" để báo cáo doanh số, nếu không sẽ đối diện các biện pháp xử lý nội bộ.

Vụ việc lần này làm dấy lên lo ngại về đạo đức kinh doanh và tính trung thực trong báo cáo tài chính của nhiều hãng xe. Người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng trở nên thận trọng hơn khi mua xe mới, đặc biệt là với các thương hiệu xe điện còn non trẻ. "Chúng tôi mua xe mới nhưng lại nhận về một chiếc xe đã đăng ký bảo hiểm từ trước. Tôi cảm thấy như bị lừa dối," một khách hàng ở Quảng Châu nói.

Vụ "thổi phồng doanh số" trong ngành ô tô Trung Quốc là một hồi chuông cảnh tỉnh về việc chạy theo thành tích bất chấp hậu quả. Khi niềm tin bị đánh mất, không chỉ khách hàng mà cả thị trường - bao gồm nhà đầu tư, đối tác và chính phủ - đều sẽ đặt câu hỏi về sự minh bạch của các con số. Nếu không có biện pháp kiểm soát mạnh mẽ, ngành ô tô Trung Quốc có thể đánh mất lợi thế cạnh tranh mà họ đã vất vả xây dựng trong hơn 1 thập kỷ qua.